Zgodnie z przepisami – jeśli warunki w firmie nie odpowiadają przepisom bezpieczeństwa oraz higieny pracy i stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia zatrudnionych osób np. współpracownicy nie noszą maseczek chroniących przed zakażeniem COVID-19 – to pracownik ma prawo powstrzymać się od wykonywania obowiązków, niezwłocznie zawiadamiając o tym przełożonego. Podpisanie zobowiązania do noszenia maseczki nie może być warunkiem przyjęcia do pracy, jednak za jej brak podwładny może zostać ukarany przez przełożonego.

W naszym kraju ok. 16,5 mln osób jest aktywnych zawodowo. Jedynie 25 proc. z nich w trakcie pandemii pracowała zdalnie, część tylko przez jakiś czas (GUS). Pozostali swoje obowiązki musieli wykonywać stacjonarnie, mimo że zakłady pracy są dziś jednymi z miejsc, w których najczęściej powstają ogniska koronawirusa.

Niemożność pracy zdalnej nie sprzyja ochronie zdrowia osób aktywnych zawodowo, nawet w sytuacji, gdy polscy pracodawcy wzięli sobie do serca zalecenia i robią wszystko, by zminimalizować ryzyko zakażenia COVID-19 w swojej organizacji. Mimo ich starań na zarażenie koronawirusem nadal narażona jest spora grupa osób – 75 proc. wszystkich aktywnych zawodowo, którzy z uwagi na rodzaj obowiązków służbowych nie mogą wykonywać ich z domu. Wśród nich znajdują się pracownicy wielu branż m.in. produkcyjnej, handlowej, logistycznej, transportowej, ale też zatrudnieni w bankach, urzędach czy służbach publicznych.

– Zgodnie z obowiązującymi przepisami w zakładach pracy i miejscach użyteczności publicznej wprowadzono obowiązek zakrywania ust i nosa. Niestety, nie każdy z pracowników przestrzega tych przepisów. Gdy tego nie robi może zostać ukarany przez pracodawcę, a jego koledzy z pracy mogą odmówić wykonywania obowiązków, jeśli czują, że ich zdrowie i życie jest zagrożone – mówi Jacek Grzywa, Radca prawny i kierownik Działu Prawnego w Grupie Progres.

Maseczki trzeba nosić również w pracy

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 października 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii wprowadziło obowiązek zakrywania twarzy w przestrzeni publicznej na terenie całego kraju.

W rozporządzeniu, które zaczęło obowiązywać 10 października znajdziemy również przepisy dotyczące bezpośrednio miejsc pracy. Zgodnie z par. 27 ust. 1 pkt 2 należy przestrzegać tego obowiązku (zakrywania ust i nosa) w zakładach pracy oraz w budynkach użyteczności publicznej przeznaczonych na potrzeby administracji publicznej, wymiaru sprawiedliwości, kultury, kultu religijnego, oświaty, szkolnictwa wyższego, nauki, wychowania, opieki zdrowotnej, społecznej lub socjalnej, obsługi bankowej, handlu, gastronomii, usług, w tym usług pocztowych lub telekomunikacyjnych, turystyki, sportu, obsługi pasażerów w transporcie kolejowym, drogowym, lotniczym, morskim lub wodnym śródlądowym Za budynek użyteczności publicznej uznaje się także budynek biurowy lub socjalny.

Kary za brak maseczki w miejscu pracy

– Jeśli pracownik, mimo obowiązujących przepisów – przebywając w budynku firmy nie nosi maseczki – musi liczyć się z ewentualnymi konsekwencjami swojego postepowania. Zgodnie z przepisami, w przypadku naruszenia zasad bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie obowiązku zakładania maseczek należy wskazać, że kara za brak maseczki może być zarówno karą finansową jak i np. karą upomnienia czy nagany – zaznacza Jacek Grzywa.

Są to kary porządkowe, przewidziane w art. 108 Kodeksu pracy. Zgodnie z jego 3 paragrafem, kara pieniężna za jedno przekroczenie nie może być wyższa od jednodniowego wynagrodzenia pracownika. Łącznie kary pieniężne nie mogą przewyższać jednej dziesiątej wynagrodzenia przypadającego pracownikowi do wypłaty. Oczywiście już po dokonaniu potrąceń, o których mowa w art. 87 (m.in. zaliczek pieniężnych czy alimentów).

W przypadku, gdy pomimo ciążącego obowiązku zasłaniania ust i nosa dostrzeżemy, że nasi współpracownicy nie stosują się do tych reguł to zgodnie z art. 210 paragraf 1 Kodeksu pracy mamy prawo powstrzymać się od wykonywania pracy, ale musimy zawiadomić o tym przełożonego. Takie działanie jest możliwe w razie, gdy warunki pracy nie odpowiadają przepisom bezpieczeństwa i higieny pracy oraz stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika albo gdy wykonywana przez niego praca grozi takim niebezpieczeństwem innym osobom.

– Mimo wszelkich obowiązujących koroanwirusowych restrykcji, należy pamiętać, iż warunkiem zatrudnienia nowego pracownika nie może być podpisanie przez niego zobowiązania, że w miejscu pracy będzie nosił maseczkę. Stanowiłoby to nadużycie prawa oraz mogłoby zostać potraktowane jako przejaw dyskryminacji – podkreśla kierownik Działu Prawnego w Grupie Progres. – W żadnym wypadku nie można również uzależniać przyjęcia do pracy od deklaracji noszenia lub nienoszenia maseczki. Obowiązkiem pracodawcy – zgodnie z paragrafem 1 art.2376 – jest nieodpłatne dostarczenie pracownikom środków ochrony indywidualnej oraz informowanie ich o sposobach posługiwania się tymi środkami. Mają one zabezpieczyć zespół przed działaniem niebezpiecznych i szkodliwych dla zdrowia czynników występujących w środowisku pracy tj. obecnie zagrażający nam wirus COVID-19 – podsumowuje ekspert.

Więcej wpisów

Pracownicy, którzy wychowują dzieci, jak również ci, którzy dopiero oczekują potomka, mogą liczyć na szereg uprawnień związanych z okresem rodzicielstwa. W głównej mierze zostały one uregulowane w dziale ósmym Kodeksu pracy. Z uwagi na znaczną ilość udogodnień, podzieliłem pracowników na kilka grup oraz wyodrębniłem szczególne rodzaje urlopów możliwych do wykorzystania w tym okresie.

Kobiety w ciąży:

1. Zakaz wykonywania prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia, mogących mieć niekorzystny wpływ na ich zdrowie oraz przebieg ciąży (wykaz prac został zawarty w załączniku do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 3 kwietnia 2017 r. w sprawie wykazu prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet w ciąży i kobiet karmiących dziecko piersią).

2. Zakaz pracy w godzinach nadliczbowych oraz w porze nocnej.

3. Oddelegowanie poza stałe miejsce pracy oraz zatrudnienie z systemie przerywanego czasu pracy możliwe jest jedynie za zgodą pracownicy.

4. Pracodawca nie może wypowiedzieć umowy pracownicy w okresie ciąży. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia (tzw. zwolnienie dyscyplinarne), a zakładowa organizacja związkowa wyraziła na to zgodę. Zasada ta nie ma zastosowania w stosunku do pracownic w okresie próbnym nieprzekraczającym jednego miesiąca.

5. Możliwe jest rozwiązanie przez pracodawcę umowy o pracę za wypowiedzeniem w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji firmy (po uzgodnieniu terminu rozwiązania umowy z reprezentującą pracownicę zakładową organizacją związkową).

6. Umowa o pracę zawarta na czas określony albo na okres próbny dłuższy niż jeden miesiąc, która uległaby rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąży, ulega przedłużeniu do dnia porodu. Nie dotyczy to sytuacji, gdy z pracownicą w ciąży została zawarta umowa o pracę na czas określony w celu zastępstwa pracownika.

7. W przypadku pracowników tymczasowych, przedłużenie umowy do dnia porodu ma miejsce jedynie w sytuacji, gdy łączny okres skierowania do wykonywania pracy przez daną agencję wynosi przynajmniej 2 miesiące.

Kobiety karmiące dziecko piersią:

1. Zakaz wykonywania prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia, mogących mieć niekorzystny wpływ na karmienie dziecka piersią (wykaz prac został wykazany w tym samym rozporządzeniu, co wykaz prac zakazanych kobietom w ciąży).

2. Pracownicy przysługuje prawo do dodatkowych przerw w pracy wliczanych do czasu pracy w zależności od ilości karmionych dzieci oraz wymiaru czasu pracy:

• w przypadku jednego dziecka przysługuje prawo do dwóch przerw po 30 minut, przy większej ilości dzieci – dwie przerwy po 45 minut,
• przerwy na karmienie mogą być udzielane łącznie,
• pracownicy zatrudnionej w wymiarze dobowym poniżej 4 godzin przerwy nie przysługują, natomiast w przypadku, gdy czas pracy mieści się w przedziale 4-6 godzin – przysługuje jedna przerwa.

Urlop macierzyński:

1.Wymiar urlopu macierzyńskiego uzależniony jest od ilości dzieci urodzonych w trakcie jednego porodu:

• 20 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka,
• 31 tygodni – w przypadku urodzenia dwojga dzieci,
• 33 tygodni – w przypadku urodzenia trojga dzieci,
• 35 tygodni – w przypadku urodzenia czworga dzieci,
• 37 tygodni – w przypadku urodzenia pięciorga i więcej dzieci.

2. Pracodawca nie może wypowiedzieć umowy pracownikowi przebywającemu na urlopie macierzyńskim. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia (tzw. zwolnienie dyscyplinarne), a zakładowa organizacja związkowa wyraziła na to zgodę.

Zasada ta nie ma zastosowania w stosunku do pracowników w okresie próbnym nieprzekraczającym jednego miesiąca.

3. Możliwe jest rozwiązanie przez pracodawcę umowy o pracę za wypowiedzeniem w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji firmy (po uzgodnieniu terminu rozwiązania umowy z reprezentującą pracownika zakładową organizacją związkową).

4. Po zakończeniu urlopu, pracodawca zobowiązany jest dopuścić pracownika do pracy na dotychczasowym stanowisku. Jeżeli nie jest to możliwe – na stanowisku równorzędnym z zajmowanym przed rozpoczęciem urlopu lub na innym stanowisku odpowiadającym jego kwalifikacjom zawodowym, za wynagrodzeniem za pracę, jakie otrzymywałby, gdyby z urlopu nie korzystał.

Urlop rodzicielski:

1.Wymiar urlopu rodzicielskiego uzależniony jest od ilości dzieci urodzonych w trakcie jednego porodu:

• 32 tygodnie – w przypadku urodzenia jednego dziecka,
• 34 tygodnie – w przypadku urodzenia dwojga i więcej dzieci2. Z urlopu może korzystać oboje rodziców/opiekunów jednocześnie

2. Udzielany jest jednorazowo lub w częściach; maksymalnie 4 części
3. Czas na wykorzystanie urlopu – do końca roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6. rok życia.
4. Można łączyć urlop rodzicielski z pracą w maksymalnym wymiarze ½ etatu. W takiej sytuacji wymiar urlopu zostaje wydłużony proporcjonalnie do wymiaru wykonywanej pracy.
5. Pracodawca nie może wypowiedzieć umowy pracownikowi przebywającemu na urlopie rodzicielskim. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia (tzw. zwolnienie dyscyplinarne), a zakładowa organizacja związkowa wyraziła na to zgodę.

Zasada ta nie ma zastosowania w stosunku do pracowników w okresie próbnym nieprzekraczającym jednego miesiąca.

6.Po zakończeniu urlopu, pracodawca zobowiązany jest dopuścić pracownika do pracy na dotychczasowym stanowisku. Jeżeli nie jest to możliwe – na stanowisku równorzędnym z zajmowanym przed rozpoczęciem urlopu lub na innym stanowisku odpowiadającym jego kwalifikacjom zawodowym, za wynagrodzeniem za pracę, jakie otrzymywałby, gdyby z urlopu nie korzystał.

Urlop ojcowski:

1.Przysługuje pracownikowi-ojcu wychowującego dziecko lub opiekunowi.

2. Wymiar urlopu – 2 tygodnie.

3. Może być wykorzystany jednorazowo lub w dwóch częściach.

4.Urlop może zostać wykorzystany do ukończenia przez dziecko 24 miesiąca życia lub do upływu 24 od dnia uprawomocnienia się postanowienia orzekającego przysposobienie dziecka, jednak nie dużej niż do ukończenia przez dziecko 7 roku życia (w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, nie dłużej niż do ukończenia przez nie 10 roku życia).

5. Pracodawca nie może wypowiedzieć umowy pracownikowi przebywającemu na urlopie ojcowskim. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia (tzw. zwolnienie dyscyplinarne), a zakładowa organizacja związkowa wyraziła na to zgodę.

Zasada ta nie ma zastosowania w stosunku do pracowników w okresie próbnym nieprzekraczającym jednego miesiąca.

6. Po zakończeniu urlopu, pracodawca zobowiązany jest dopuścić pracownika do pracy na dotychczasowym stanowisku. Jeżeli nie jest to możliwe – na stanowisku równorzędnym z zajmowanym przed rozpoczęciem urlopu lub na innym stanowisku odpowiadającym jego kwalifikacjom zawodowym, za wynagrodzeniem za pracę, jakie otrzymywałby, gdyby z urlopu nie korzystał.

Urlop wychowawczy:

1. Przysługuje pracownikom zatrudnionym przez co najmniej 6 miesięcy.

2. Wymiar urlopu – do 36 miesięcy.

3. Urlop można wykorzystać nie później niż do końca roku kalendarzowego, w którym dziecko ukończyło 6. rok życia.

4. Może być wykorzystany jednorazowo lub w maksymalnie 5 częściach.

5. W sytuacji, gdy z powodu stanu zdrowia potwierdzonego orzeczeniem o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności dziecko wymaga osobistej opieki pracownika, może zostać udzielony dodatkowy urlop w wymiarze do 36 miesięcy w okresie do ukończenia przez dziecko 18. roku życia.

6. Z urlopu może korzystać oboje rodziców lub opiekunowie dziecka.

7. Każdemu z rodziców lub opiekunów przysługuje wyłączne prawo do jednego miesiąca urlopu wychowawczego. Oznacza to, że żaden z rodziców/opiekunów nie może wykorzystać pełnego wymiaru 36 miesięcy (za wyjątkiem sytuacji, gdy drugi rodzic nie żyje, nie przysługuje mu władza rodzicielska lub został pozbawiony władzy rodzicielskiej, albo władza rodzicielska uległa zawieszeniu lub ograniczeniu).

8. Pracownik może podjąć pracę zarobkową u dotychczasowego lub innego pracodawcy albo inną działalność, o ile nie uniemożliwi to sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem.

9. Pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy z pracownikiem od dnia złożenia wniosku o udzielenie urlopu (okres ochronny to maksymalnie 21 dni przed rozpoczęciem urlopu) do dnia zakończenia tego urlopu. Wyjątkiem jest ogłoszenie upadłości lub likwidacji pracodawcy, a także sytuacja, gdy zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika (tzw. zwolnienie dyscyplinarne).

10. Po zakończeniu urlopu wychowawczego pracodawca zobowiązany jest dopuścić pracownika do pracy na dotychczasowym stanowisku, a jeżeli nie jest to możliwe, na stanowisku równorzędnym z zajmowanym przed rozpoczęciem urlopu lub na innym stanowisku odpowiadającym jego kwalifikacjom zawodowym, za wynagrodzeniem nie niższym od wynagrodzenia za pracę przysługującego pracownikowi w dniu podjęcia pracy na stanowisku zajmowanym przed tym urlopem.

Pracownik opiekujący się dzieckiem do ukończenia przez nie 4. roku życia:

1. Praca w godzinach nadliczbowych, w porze nocnej, zatrudnienie w systemie przerywanego czasu pracy oraz oddelegowanie poza stałe miejsce pracy może mieć miejsce jedynie za zgodą pracownika.

2. Uprawnienia są niezależne od sytuacji drugiego małżonka/opiekuna dziecka. Nie ma znaczenia czy pracuje, prowadzi działalność gospodarczą, jest osobą bezrobotną itp.

3. Z uprawnień może korzystać jeden z rodziców/opiekunów.

Pracownik wychowujący przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat:

1. Prawo do zwolnienia od pracy w wymiarze 16 godzin lub 2 dni z zachowaniem prawa do wynagrodzenia.

2. O sposobie udzielenia zwolnienia od pracy (16 godzin czy 2 dni), pracownik decyduje w momencie złożenia pierwszego wniosku.

3. W przypadku osób zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy, wymiar zwolnienia godzinowego ustala się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy pracownika.

4. Wymiar zwolnienia jest niezależny od ilości dzieci.

5. Z uprawnienia może skorzystać tylko jeden z rodziców lub opiekunów.

Damian Smukała – Specjalista ds. Kadr i Płac

Przeczytaj również: Świadczenia z ubezpieczenia chorobowego

Więcej wpisów