Nowa ustawa może pozbawić wielu cudzoziemców prawa do pracy w Polsce już od 1 maja 2025 r. Nawet ważna wiza i oświadczenie mogą nie wystarczyć. Sprawdź, jak uniknąć ryzyka i wysokich kar!

Umowy cywilnoprawne a staż pracy: zmiany przepisów w 2026
Umowy cywilnoprawne a staż pracy: zmiany przepisów w 2026
Umowy cywilnoprawne a staż pracy – co warto wiedzieć?
Staż pracy to jeden z ważniejszych elementów rynku zatrudnienia, który często budzi wątpliwości interpretacyjne. Szczególnie problematyczna staje się sytuacja, gdy w grę wchodzą umowy cywilnoprawne. Czy praca wykonywana na podstawie umowy zlecenia, umowy o dzieło czy współpracy B2B wlicza się do stażu pracy? To pytanie nurtuje wielu pracowników i pracodawców, zwłaszcza w obliczu nadchodzących zmian prawnych. Przepisy w tej kwestii ewoluują, a planowane na 2026 rok nowelizacje Kodeksu pracy mogą całkowicie zmienić dotychczasowe podejście do tego tematu. Sprawdź szczegóły!
Co to są umowy cywilnoprawne?
Zanim zagłębimy się w szczegóły wliczania umów cywilnoprawnych do stażu pracy, wyjaśnijmy, czym dokładnie są te formy zatrudnienia. W polskim systemie prawnym funkcjonują dwa główne typy umów cywilnoprawnych:
- Umowa zlecenie – zobowiązanie do wykonania określonej czynności dla zleceniodawcy. Istotą jest tutaj staranność działania, a nie konkretny rezultat. Przykładowo, gdy firma zatrudnia ochroniarza na umowę zlecenie, płaci mu za czas pracy, a nie za efekt.
- Umowa o dzieło – w tym przypadku najważniejszy jest rezultat, czyli tzw. dzieło. Może to być projekt graficzny, napisany tekst czy skomponowany utwór muzyczny. Twórca zobowiązuje się do dostarczenia konkretnego, namacalnego rezultatu.
Dodatkowo coraz bardziej popularną formą współpracy staje się umowa B2B (Business to Business), w ramach której osoba prowadząca działalność gospodarczą świadczy usługi na rzecz innego przedsiębiorstwa.
Kiedy umowy cywilnoprawne wliczają się do stażu pracy?
Odpowiedź na to pytanie nie jest prosta, ponieważ wszystko zależy od kontekstu. W polskim prawodawstwie staż pracy ma znaczenie w kilku obszarach:
1. Uprawnienia pracownicze
Przy ustalaniu uprawnień pracowniczych, takich jak długość urlopu wypoczynkowego czy okres wypowiedzenia, pod uwagę bierze się okresy zatrudnienia na podstawie umowy o pracę. Umowy cywilnoprawne co do zasady nie są wliczane do stażu pracy w tym kontekście.
Wyobraź sobie sytuację: Pracownik ma przepracowane 10 lat, przy czym przez 3 lata był zatrudniony na umowę zlecenie w agencji marketingowej. Czy po dekadzie przysługuje mu od razu 26 dni urlopu, należnych po 10 latach pracy? Niestety nie. Zgodnie z przepisami Kodeksu pracy do stażu urlopowego wlicza się jedynie okresy zatrudnienia w ramach stosunku pracy.
2. Świadczenia emerytalne
Tu sprawa wygląda nieco inaczej. Od 1999 roku okresy składkowe obejmują nie tylko pracę na etacie, ale również czas, w którym odprowadzane były składki z tytułu umów cywilnoprawnych. Oznacza to, że zarówno umowy zlecenia (od których odprowadzane są składki emerytalne), jak i działalność gospodarcza, wliczają się do stażu emerytalnego.
Warto podkreślić, że w przypadku umowy o dzieło, która nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, okres wykonywania takiej umowy nie jest zaliczany do stażu emerytalnego, chyba że składki były odprowadzane dobrowolnie.
3. Doświadczenie zawodowe
W kontekście rynku pracy i wymagań rekrutacyjnych, umowy cywilnoprawne są zazwyczaj uznawane za pełnoprawne doświadczenie zawodowe. Większość pracodawców docenia wiedzę i umiejętności zdobyte podczas pracy na zlecenie czy w ramach działalności gospodarczej. Co więcej, niektóre branże, jak IT czy marketing, opierają się głównie na współpracy B2B lub umowach cywilnoprawnych.
Szczegółowy zakres zmian legislacyjnych od 2026 roku – uznanie umów cywilnoprawnych do stażu pracy
Planowana nowelizacja Kodeksu pracy wprowadza rewolucyjne podejście do definiowania stażu pracy. Po raz pierwszy w historii polskiego prawa pracy staż będzie obejmował nie tylko okresy zatrudnienia w ramach umowy o pracę, ale także szereg innych form aktywności zawodowej.
Wśród nich znajdą się okresy prowadzenia działalności gospodarczej, wykonywania umów cywilnoprawnych (głównie zlecenia i agencyjnych), pełnienia służby wojskowej, a nawet wykonywania odpłatnej pracy podczas odbywania kary pozbawienia wolności. Co ważne, zmiany obejmą również osoby pełniące mandaty poselskie czy senatorskie, co potwierdza kompleksowe podejście ustawodawcy do różnych form aktywności zawodowej.
Kryteria kwalifikacji umów cywilnoprawnych do stażu pracy
Nie wszystkie umowy cywilnoprawne będą traktowane tak samo. Kluczowym kryterium będzie charakter wykonywanej pracy – umowy zlecenia realizowane w warunkach zbliżonych do stosunku pracy (praca ciągła, pod kierownictwem zleceniodawcy, w określonych godzinach) będą miały pierwszeństwo w zaliczaniu się do stażu. Natomiast umowy o dzieło pozostaną poza głównym nurtem zmian, co wynika z ich specyficznego charakteru – nastawienia na konkretny rezultat, a nie proces świadczenia usług.
Dokumentacja i weryfikacja stażu – wyzwania
Wdrożenie nowych przepisów wiąże się z istotnymi wyzwaniami administracyjnymi. Istotną rolę w procesie weryfikacji stażu pracy odegra Zakład Ubezpieczeń Społecznych, który będzie odpowiedzialny za potwierdzanie okresów zatrudnienia poza stosunkiem pracy.
Pracownicy, którzy chcą uwzględnić wcześniejsze okresy pracy na umowach cywilnoprawnych, będą musieli przygotować się na procedurę dokumentacyjną. Warto już teraz rozpocząć gromadzenie zaświadczeń, umów czy potwierdzeń przelewów, które mogą stanowić podstawę do uznania stażu. Istotne jest również, że przepisy będą działać wstecz – umowy sprzed 2025 roku również mogą zostać zaliczone do stażu, pod warunkiem odpowiedniego udokumentowania.
Konsekwencje zmian dla pracowników i pracodawców
Z jednej strony, osoby z długim stażem pracy na umowach cywilnoprawnych mogą zyskać wyższe odprawy, dłuższe okresy wypowiedzenia oraz zwiększony wymiar urlopu wypoczynkowego. Z drugiej strony, dla pracodawców oznacza to potencjalny wzrost kosztów zatrudnienia oraz konieczność dostosowania systemów kadrowo-płacowych.
Te zmiany to ważny krok w kierunku systemu, w którym liczy się faktyczny wkład pracy, a nie tylko jej formalna podstawa. Zarówno pracownicy, jak i pracodawcy powinni przygotować się na nowe realia, które zmienią dotychczasowe podejście do wyboru formy zatrudnienia.
Napisz do nas
Chętnie odpowiemy na wszystkie pytania
Najnowsze komentarze