Krótszy tydzień pracy w Polsce: projekt przepisów

Krótszy tydzień pracy – projekt przepisów w toku

Czy wyobrażasz sobie trzydniowy weekend? Dłuższą chwilę dla siebie, więcej czasu na pasje i rodzinę, a to wszystko to bez obniżki wynagrodzenia? Brzmi jak marzenie, ale w wielu europejskich krajach to już rzeczywistość. Polska nie pozostaje w tyle – prace nad skróceniem czasu pracy nabierają tempa.

Czterodniowy tydzień pracy coraz bliżej Polski

Wieje nowy wiatr zmian w polskim prawie pracy. Kilka miesięcy temu pojawiły się zapowiedzi dotyczące planów powrotu do projektu 35-godzinnego tygodnia pracy, który był już zgłaszany we wrześniu 2022 roku. Co ważne, według zapewnień polityka, nowe regulacje nie będą wiązać się z obniżeniem wynagrodzeń pracowników.

To nie pierwsza taka inicjatywa. Projekt ustawy dotyczący skrócenia czasu pracy złożony w Sejmie w 2022 roku był próbą dostosowania polskiego rynku pracy do trendów, które z powodzeniem sprawdzają się w innych krajach europejskich. Obecnie Ministerstwo Pracy zapowiada, że możemy spodziewać się wprowadzenia czterodniowego tygodnia pracy jeszcze przed końcem obecnej kadencji rządu – a więc najpóźniej do 2027 roku.

Europa już pracuje krócej

Trend skracania czasu pracy nie jest czymś, co pojawiło się nagle – to rezultat wieloletnich przemian społecznych i ekonomicznych zachodzących w Europie. W wielu krajach skrócony tydzień pracy przestał być eksperymentem, a stał się nową normalnością.

Skandynawia, jak zwykle, przoduje w innowacjach społecznych. W Szwecji już od dekady obserwujemy stopniowe odchodzenie od modelu 40-godzinnego tygodnia pracy. Niektóre start-upy już udowodniły, że można osiągnąć lepsze wyniki biznesowe przy krótszym czasie pracy. Co jeszcze bardziej zaskakujące – szwedzkie przedsiębiorstwa raportują zmniejszenie rotacji personelu o ponad 25%, co przyczynia się do oszczędności w procesach rekrutacyjnych.

Francuzi, którzy jako pierwsi odważyli się na radykalne skrócenie czasu pracy do 35 godzin tygodniowo, mogą pochwalić się 24 latami doświadczeń z tym modelem. Dane pokazują, że Francja, mimo krótszego czasu pracy, utrzymuje konkurencyjność gospodarczą, a francuscy pracownicy należą do najbardziej produktywnych w Europie.

Na wschodzie kontynentu, chociaż zmiany następują wolniej, również widać oznaki przełomu. Estonia wdrożyła pilotażowy program 6-godzinnego dnia pracy w sektorze publicznym, a litewskie firmy technologiczne coraz częściej oferują “piątki bez komputera” – czas przeznaczony na rozwój osobisty i zawodowy poza standardowymi zadaniami.

Co na to prawo? Możliwości już teraz

A jak wygląda sytuacja w Polsce? Zgodnie z obecnymi przepisami Kodeksu pracy, standardowy model zatrudnienia to 8 godzin dziennie przez 5 dni w tygodniu, co daje 40 godzin tygodniowo. Jednakże przepisy są w tej kwestii dość elastyczne.

Aktualnie pracodawcy i pracownicy mają możliwość wdrożenia krótszego tygodnia pracy na 3 sposoby:

1. System skróconego tygodnia pracy – na pisemny wniosek pracownika można wykonywać pracę przez mniej niż pięć dni w tygodniu, przy wydłużeniu dziennego czasu pracy do maksymalnie 12 godzin (np. cztery dni po 10 godzin).
2. Zadaniowy system czasu pracy – pracodawca i pracownik wspólnie ustalają czas potrzebny na wykonanie zadań, a pracownik sam decyduje, kiedy i jak je zrealizuje.
3. System indywidualnego rozkładu czasu pracy – na wniosek pracownika pracodawca może ustalić indywidualny harmonogram pracy, dostosowany do jego prywatnych potrzeb.

Co istotne – wszystkie te rozwiązania są możliwe przy zachowaniu pełnego wynagrodzenia. Dzieje się tak dzięki normom prawnym, które określają minimalne standardy (np. Kodeks pracy definiuje minimalne wynagrodzenie), ale nie ograniczają możliwości ich rozszerzenia.

Kto zyska, a kto straci na krótszym tygodniu pracy?

Wdrożenie czterodniowego tygodnia pracy nie będzie jednak równie łatwe we wszystkich branżach. Niektóre sektory wydają się być szczególnie odpowiednie do takiego modelu:

• Branża usługowa – firmy doradcze, marketingowe, IT
• Branża kreatywna – gdzie dodatkowy czas wolny może pobudzić innowacyjność
• Sektor publiczny – w obszarach, gdzie zadania można efektywnie realizować w krótszym czasie

Z drugiej strony, istnieją branże, w których takie rozwiązanie będzie trudne do wdrożenia. Są to np.:

• Zakłady produkcyjne wymagające ciągłości produkcji
• Służby mundurowe, ochrona zdrowia, transport publiczny – pracujące w systemie zmianowym
• Handel detaliczny – gdzie klienci oczekują dostępności przez przynajmniej 6 dni w tygodniu

Należy również pamiętać, że nie wszyscy pracownicy będą zainteresowani czterodniowym tygodniem pracy, szczególnie jeśli oznaczałoby to większe obciążenie w pozostałe dni.

Korzyści z krótszego tygodnia pracy

Dla pracowników oznacza to przede wszystkim:

• Lepszą równowagę między życiem zawodowym a prywatnym
• Więcej czasu na regenerację i odpoczynek
• Możliwość rozwijania pasji i zainteresowań
• Ograniczenie stresu i mniejsze ryzyko wypalenia zawodowego

Pracodawcy również mogą odnieść korzyści, a w tym m.in.:

• Zwiększoną produktywność i efektywność pracowników
• Mniejszą rotację kadr i większą lojalność zespołu
• Niższe koszty operacyjne (np. zużycie energii)
• Lepszy wizerunek firmy jako atrakcyjnego pracodawcy

Co ciekawe, firmy, które już wdrożyły taki model, raportują mniejszą liczbę dni chorobowych i wyższe zaangażowanie pracowników.

Krótszy tydzień pracy bez zmian w ustawie – czy to możliwe?

Odpowiedź brzmi: tak! Firmy, które chcą być pionierami w tym zakresie, mogą wprowadzić czterodniowy tydzień pracy już teraz. Kluczem do sukcesu takiego rozwiązania jest rzetelna rejestracja czasu pracy, która stanowi niezbity dowód, że zarówno pracodawca, jak i pracownik wywiązują się ze swoich obowiązków.

Czy 4-dniowy tydzień pracy będzie obowiązywał w Polsce?

Projekt ustawy skracającej czas pracy z 40 do 35 godzin tygodniowo, bez obniżania wynagrodzeń, ma szansę stać się przełomem na polskim rynku pracy. Pracodawcy, którzy już teraz dostrzegą potencjał tego rozwiązania i zaczną wdrażać elastyczne formy organizacji czasu pracy, mogą zyskać przewagę konkurencyjną na rynku pracy.

W czasach, gdy pozyskanie i utrzymanie talentów stanowi jedno z największych wyzwań dla firm, atrakcyjne warunki zatrudnienia mogą okazać się asem w rękawie. Pozostaje więc pytanie nie “czy”, ale “kiedy i w jaki sposób” czterodniowy tydzień pracy stanie się standardem również w Polsce.