W pierwszych III kwartałach 2019 r. stwierdzono 10 456 przypadków nielegalnych działań związanych z wykonywaniem lub powierzeniem pracy oraz działalnością gospodarczą, której dopuścili się Ukraińcy w Polsce (8 295 w pierwszych III kwartałach 2018 r.) wynika z danych Komendy Głównej Straży Granicznej. W przypadku innych narodowości statystyki również rosną, jednak to właśnie Ukraińcy dominują w grupie narodowości działających nielegalnie w naszym kraju (92 proc.).

Nasi wschodni sąsiedzi stanowią największą grupę spośród wszystkich narodowości, które w Polsce działają w szarej strefie – w wielu przypadkach padają ofiarą nieuczciwych pośredników – często są to ich rodacy. Na kolejnych miejscach znajdują się Gruzini, Białorusini, Mołdawianie, obywatele Indii, Nepalu, Rosji czy Bangladeszu. Obywatele tych państw odpowiadali w sumie za 9 proc. wykrytych nieprawidłowości (dane Komendy Głównej Straży Granicznej).

Według Kijowskiego Międzynarodowego Instytutu Socjologii, na Ukrainie w 2018 roku 32 proc. pracowników nie miało oficjalnego zatrudnienia, a 45 proc. aktywnych zawodowo otrzymywało wypłatę w kopertach. Ukraińska szara strefa ma się dobrze również w Polsce. Coraz częściej tego procederu dopuszczają się nieuczciwi pośrednicy pracy z Ukrainy, którzy nielegalnie zatrudniają swoich rodaków w naszym kraju.

Jak działają nielegalni pośrednicy?

Obecnie rynek agencji pracy jest bardzo rozproszony, co sprzyja rosnącej liczbie nieuczciwych pośredników tworzących szarą strefę w Polsce. Na ogół są to małe podmioty z ukraińskim kapitałem zatrudniające pracowników bez umów. Innym z nielegalnych działań jest obchodzenie prawa przez nieuczciwych ukraińskich pośredników, którzy w swoich firmach zarejestrowanych na Ukrainie tworzą fikcyjne grupy udziałowców. Dzięki temu taka agencja nie tylko unika płacenia podatków, ale też jest w stanie zaproponować polskim pracodawcom konkurencyjne stawki za zapewnienie osób chętnych do pracy. Niejednokrotnie trafiają na podatny grunt – ich oferta wygrywa, bo jest tańsza, a przedsiębiorca potrzebuje kadry na już.

Ukraińscy pośrednicy działający nielegalnie pobierają od pracowników opłaty związane nie tylko ze znalezieniem im zajęcia, ale też legalizacją ich pobytu w Polsce, kolejną prowizję pobierają od pracodawcy. Zwerbowane osoby często nie są świadome, że padły ofiarą oszustów.

Konsekwencją pracy bez odpowiednich dokumentów uprawniających do jej legalnego wykonywania jest deportacja Ukraińca z Polski i zakaz wykonywania pracy w naszym kraju przez następne 2 lata. Takie przypadki w Polsce nie są jednostkowe, co potwierdzają dane Straży Granicznej. W pierwszych III kwartałach 2019 r. aż 15 606 Ukraińców wyjechało od nas na podstawie decyzji administracyjnych, obligujących ich do opuszczenia terytorium RP oraz innych umów i porozumień. Część z nich pracowała w szarej strefie lub werbowała do nielegalnej pracy w Polsce.

Jak zwalczać szarą strefę?

Ten proceder uprawiany w Polsce przez Ukraińców i innych obcokrajowców będzie się rozwijał, chyba że zostaną podjęte odpowiednie działania. Wiele zależy od kontrolujących rynek organów i instytucji państwowych, które obecnie są niewydolne – nie są w stanie sprawdzić, jak działają wszystkie agencje pracy i na ogół kierują kroki w stronę tych dużych, legalnych firm, a przecież to małe podmioty najczęściej tworzą szarą strefę. Ważne jest również odpowiednie ustawodawstwo i przepisy jasno regulujące warunki zatrudnienia.  Te narzędzia pozwolą uczciwym agencjom pracy walczyć z szarą strefą pochodzącą z Ukrainy. Obecnie m.in. poprzez prowadzone kampanie informacyjne nt. legalizacji pracy. Firmy takie jak nasza mogą informować o nielegalnych procederach ZUS czy Urząd Skarbowy, ale też i przede wszystkim klienta, jeśli uznamy, że może być przez kogoś oszukiwany, ale to nie wystarczy, żeby wyeliminować z rynku łamiących prawo pośredników pracy.

Piotr Zając – Prezes Zarządu Grupy Progres

Więcej wpisów

Indywidualizacja to podstawa

Z własnego doświadczenia wiem jak dużo pracy, cierpliwości i czasu wymaga zatrudnienie cudzoziemca. Kolejki, sterty dokumentów do wypełnienia, ciągłe telefony i przede wszystkim stresująca niepewność. Czy na pewno wszystko zrobiłem dobrze? O niczym nie zapomniałem? Myślę, że dla wielu z Was brzmi to znajomo. Coraz częściej jednak, pracodawcy zmęczeni rozmyślaniem nad całym procesem decydują się na skorzystanie z usług profesjonalistów.

Zatrudnienie cudzoziemca wiąże się z indywidualnym podejściem do sprawy. Każdy pracownik ma inną historię zatrudnienia, inne dokumenty pobytowe oraz inne dokumenty pozwalające na pracę. W związku z tym analiza procesu jest obowiązkowa w każdym przypadku, a rozwiązania zawsze będą specyficzne. Nie można szablonowo stosować jednej metody wobec wszystkich swoich pracowników spoza Polski.

Poznać pracownika

Cały proces należy zacząć od zbudowania strategii działania. W tym celu musimy podejść do sprawy kompleksowo i szczegółowo poznać sytuację dotyczącą każdego pracownika. Na tym etapie ważne jest uzyskanie odpowiedzi na wiele pytań, m.in.:

• Czy pracownik posiada jeden paszport czy może dwa?
• Czy paszport jest biometryczny?
• Jaki ma tytuł pobytowy?
• Jak długo przebywa na terenie RP?
• Czy jest studentem albo absolwentem szkoły wyższej?
• Czy był już zatrudniony na podstawie oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy? Jeżeli tak, to jak długo?

Odpowiedzi mogą okazać się oczywiste. Mój pracownik ma paszport, wizę, wszystko o nim wiem, idę więc do urzędu, rejestruję oświadczenie i po kłopocie. Należy jednak pamiętać, że legalizacja pobytu oraz pracy to bardzo rozległy temat i na każdym etapie mogą wystąpić nieoczekiwane sytuacje. Do tego wciąż zmieniają się przepisy i naszym obowiązkiem jest śledzić je na bieżąco. Nie ma możliwości stworzenia vademecum zatrudnienia cudzoziemca, ponieważ podczas procesu uwzględnić należy wiele zmiennych dotyczących pracownika oraz dostosować działania do obowiązujących przepisów.

Legalne czyli jakie?

Rynek pracy zmienia się bardzo dynamicznie. Przedsiębiorcy muszą zatem szybko i elastycznie reagować na otoczenie. Większość nie ma więc czasu na szukanie bieżących informacji i doszkalanie się w zakresie legalizacji pobytu i zatrudnienia cudzoziemców. Do sprawnego przeprowadzania działań potrzebne jest przyswojenie bardzo rozległej wiedzy. Czym różni się oświadczenie od zezwolenia? Jak je uzyskać? Co zrobić, kiedy pracownik przekonuje nas, że może pracować jedynie na podstawie „zaproszenia”, które jest w pełni legalnym dokumentem? Uwierzyć mu czy poszukać informacji? Które źródło jest prawdziwe? Oczywiście, możemy spróbować zrozumieć proces legalizacji, jednak zajmie nam to bardzo dużo czasu, a prawdą jest, że pracownik nie będzie czekał. Liczy się szybkość i efektywność działania. Jeżeli nie znamy odpowiedzi na powyższe pytania, a zabieramy się za legalizację, na starcie narażamy się na wysokie kary i grzywny (nawet do 30 000 zł). Nieprawidłowo przeprowadzony proces legalizacji może sprawić, że włożymy w to dużo swojej pracy i nie osiągniemy spodziewanych rezultatów. Czas oczekiwania na dokumenty będzie długi, co spowoduje, że zarówno pracodawca jak i pracownik poniosą straty.

Zostaw sny o Urzędzie Pracy komuś innemu

Eksperci są w stanie zbudować dla nas strategię, która zapewni właściwą obsługę procesów związanych z legalizacją pobytu i pracy cudzoziemców. Z doświadczenia wiem, że powierzenie procesu zewnętrznym podmiotom jest decyzją strategiczną i wiąże się z udzieleniem dużego kredytu zaufania. Warto jednak rozpocząć współpracę, która zapewni nam optymalizację działań oraz stały kontakt z kompetentnymi, doświadczonymi osobami, posiadającymi aktualną wiedzę. Ekspert zabezpiecza realizację procesów zgodnie z obowiązującymi regulacjami prawnymi, reprezentuje pracodawcę w instytucjach publicznych. Dodatkowo pracodawca otrzyma wsparcie w zakresie komunikacji z pracownikami w często niezrozumiałym dla niego języku. Kluczowe przy współpracy jest zdefiniowanie potrzeb i oczekiwań co pozwala zbudować partnerską współpracę opartą na wzajemnym zaufaniu i zrozumieniu.

Legalizacja jest jak labirynt. Myślisz, że wiesz gdzie jest najszybsza trasa do wyjścia, jednak pokonujesz zakręt i nagle okazuje się, że jeszcze długa droga przed Tobą.

Yuliia Novytska – Kierownik Działu Legalizacji Zatrudnienia Grupy Progres

Masz pytania? Napisz kontakt.legalizacja@grupaprogres.pl

Więcej wpisów