Pobyt i praca cudzoziemca po uchyleniu stanu zagrożenia epidemicznego

Wprowadzenie specjalnych rozwiązań prawnych w ramach tzw. „ustawy covidowej” miało ogromny wpływ na sytuację cudzoziemców przebywających na terytorium Polski w okresie pandemii. Rozwiązania te obowiązywały od ponad dwóch lat  i straciły moc 31 lipca 2023 roku. Jak wygląda sytuacja cudzoziemców teraz i na co warto zwrócić uwagę zarówno cudzoziemcom jak i pracodawcom ich zatrudniających?

Ustawa covidowa- główne założenia

Pandemia koronawirusa spowodowała konieczność wprowadzenia wielu zmian w istniejących przepisach prawa. W momencie ogłoszenia stanu epidemii, regulacje dotyczące obecności cudzoziemców na terytorium Polski z pewnością należały do ważnych. Kryzysowa sytuacja utrudniła mobilność obcokrajowców między Polską a ich krajami pochodzenia. W odpowiedzi na te wyzwania „ustawa covidowa” wprowadziła dla nich szereg ułatwień dotyczących pracy i pobytu w Polsce.

Do najważniejszych punktów „ustawy covidowej” odnoszących się do specjalnych przepisów dla cudzoziemców należy zaliczyć:

1. Przedłużenie okresów ważności dokumentów pobytowych: Ustawa przewidywała przedłużenie okresów ważności dokumentów pozwalających na wjazd i pobyt na terytorium Polski, takich jak wiza, zezwolenie na pobyt, czy tymczasowe zaświadczenie tożsamości cudzoziemca wydane w postępowaniach o udzielenie ochrony międzynarodowej. Jeśli ostatni dzień ważności takiego dokumentu przypadał na okres stanu epidemii lub zagrożenia epidemicznego, okres pobytu uważany był za legalny do upływu 30 dni po odwołaniu tego stanu. Pod pewnymi dodatkowymi warunkami przedłużony również był pobyt cudzoziemców przebywających w Polsce na ruchu bezwizowym.
2. Przedłużenie okresów ważności dokumentów legalizujących pracę: Analogicznie do dokumentów pobytowych, dokumenty legalizujące pracę cudzoziemców również podlegały przedłużeniu z mocy prawa na tych samych zasadach.
3. Przedłużenie terminów na składanie wniosków: Ustawa covidowa wydłużała terminy do składania wniosków o zezwolenia na pobyt czasowy, stały, rezydenta długoterminowego, a także wniosków o przedłużenie wiz. Cudzoziemcy mogli składać takie wnioski do 30 dnia po odwołaniu stanu zagrożenia epidemicznego.
4. Przedłużenie terminów na opuszczenie Polski: Dzięki specjalnym przepisom cudzoziemcy, wobec których toczyły się postępowania dotyczące zobowiązań do powrotu, otrzymali przedłużone terminy na dobrowolne opuszczenie Polski.

Zniesienie stanu zagrożenia epidemicznego- konsekwencje

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 14 czerwca 2023 r. w sprawie odwołania na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu zagrożenia epidemicznego – od dnia 1 lipca 2023 r. na terenie Polski został zniesiony stan zagrożenia epidemicznego spowodowany zakażeniami wirusem SARS-CoV-2. Odwołanie z dniem 1 lipca br. stanu zagrożenia epidemicznego spowodowało, że szczególne rozwiązania dedykowane cudzoziemcom wynikające z treści ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, mające na celu uregulowanie ich sytuacji pobytowej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w trakcie stanu epidemii/zagrożenia epidemicznego zakończyły się w dniu 31 lipca 2023 r.

W związku z powyższym, od dnia 1 sierpnia 2023 r. zakończyły się przedłużone okresy uprawnień, ważności dokumentów oraz przedłużone terminy na realizację przez cudzoziemców określonych czynności. Zatem z nastaniem ww. daty cudzoziemcy, którzy przebywali na terytorium RP na podstawie m.in. przedłużonej wizy, zezwolenia na pobyt lub w związku z przedłużonym terminem dobrowolnego wyjazdu określonego w decyzji o zobowiązaniu cudzoziemca do powrotu czy w związku z przedłużonymi terminami opuszczenia terytorium RP wynikającymi z art. 299 ust. 6 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach — utracili prawo do dalszego legalnego pobytu na terytorium RP na podstawie ww. uprawnień.

Czy to znaczy, że wszyscy Ci cudzoziemcy korzystający przez wskazany okres z uprawnień nadanych przepisami covidowymi aktualnie znajdują się w Polsce nielegalnie? Odpowiedź brzmi nie. Jak wspomnieliśmy powyżej, z dniem 31 lipca 2023 r. straciły moc prawną wyłącznie dokumenty przedłużone przepisami covidowymi, jednocześnie przeważająca większość cudzoziemców zawczasu podjęła działania, aby zdobyć inne tytuły pobytowe, które uprawniają do dalszego pobytu w Polsce.

Podobna sytuacja dotyczyła pracodawców, którzy kontynuowali zatrudnienie cudzoziemców na podstawie dokumentów, których ważność została przedłużona specjalnymi rozwiązaniami wprowadzonymi w związku z sytuacją epidemiologiczną. Dokumenty te straciły moc prawną z dniem 31 lipca 2023 r., w związku z powyższym, jeżeli pracodawca zamierzał kontynuować zatrudnienie cudzoziemca, niezbędne było uzyskanie innego tytułu uprawniającego do dalszego powierzenia pracy cudzoziemcowi.

Podsumowanie

Przyjęcie „ustawy covidowej” wprowadziło szereg specjalnych rozwiązań prawnych dla cudzoziemców przebywających w Polsce w czasie pandemii, jak również dla pracodawców ich zatrudniających. Te ułatwienia, takie jak przedłużenie okresów ważności dokumentów pobytowych, zezwoleń na pracę i terminów składania wniosków, miały na celu zminimalizowanie negatywnych skutków kryzysu epidemicznego dla obcokrajowców. Wraz z zakończeniem stanu zagrożenia epidemicznego przepisy te utraciły moc.

Cudzoziemcy, przebywający wcześniej w Polsce na podstawie dokumentów pobytowych przedłużonych przepisami covidowymi  i w stosunku do których toczą się postępowania o pobyt, powinni szczególnie pamiętać o tym, iż toczące się postępowania stanowią wyłączną ich podstawę pobytową. W razie negatywnego zakończenia postępowania, podstawy pobytowe wcześniej przedłużone specjalnymi przepisami, aktualnie nie będą ich uprawniały do dalszego pobytu w RP.

Pracodawcy powinni zaś zachować szczególną ostrożność podczas zatrudniania cudzoziemców przebywających w Polsce nieprzerwalnie od kilku lat. Chociaż przepisy covidowe nie są już wiążące, lecz należy je brać pod uwagę podczas ustalana legalności pobytu, co jest obowiązkiem zatrudniającego przed podpisaniem umowy z cudzoziemcem.

Jeżeli masz wątpliwości co do legalności pracy i pobytu swoich pracowników zgłoś się do nas:

kontakt.legalizacja@grupaprogres.pl

Więcej wpisów