Ochrona przedemerytalna — na czym polega i co obejmuje?
W dobie nieustannych zmian na rynku pracy jedno pozostaje niezmienne: potrzeba zapewnienia pracownikom stabilności w najważniejszych momentach ich życia zawodowego. Ochrona przedemerytalna — wielu z nas o niej słyszało, ale na czym dokładnie polega? Przekonajmy się!
Spis treści
Ochrona przedemerytalna — co to jest?
Ochrona przedemerytalna to jeden z mechanizmów prawa pracy, mający na celu ochronę pracowników w określonym przez prawo czasie przed osiągnięciem wieku emerytalnego. W Polsce okres ochrony przedemerytalnej wynosi 4 lata. W tym pracodawca bez ważnego powodu nie może wręczyć wypowiedzenia pracownikowi, który za 4 lata osiągnie odpowiedni staż pracy i wiek emerytalny.
Co ma na celu ochrona przedemerytalna?
Wielu pracowników zbliżających się do wieku emerytalnego obawia się, że zostaną zwolnieni z pracy ze względu na wiek, co może utrudnić im zdobycie nowego zatrudnienia. Ochrona przedemerytalna ma chronić te osoby przed zwolnieniem w najbardziej krytycznym momencie ich życia zawodowego, czyli na kilka lat przed możliwością przejścia na emeryturę.
Kogo dotyczy okres ochrony przed emeryturą?
Zgodnie z Kodeksem Pracy z ochrony przedemerytalnej mogą skorzystać pracownicy, którzy za 4 lata osiągną wiek emerytalny, który aktualnie w Polsce wynosi 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn. Oznacza to, że kobieta w wieku 56 lat i mężczyzna w wieku 61 lat mogą korzystać z okresu ochrony przedemerytalnej. Dzięki temu mają zapewnione bezpieczeństwo i stabilność zatrudnienia do osiągnięcia wieku emerytalnego. Co istotne, z 4-letniej ochrony przed emeryturą mogą skorzystać jedynie osoby zatrudnione na czas nieokreślony na podstawie umowy o pracę. Nie dotyczy ona pracujących na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło. W przypadku, gdy jeden pracownik jest zatrudniony u kilku pracodawców na podstawie umowy o pracę, u każdego z nich ma zagwarantowany okres ochrony przedemerytalnej.
Ochrona przedemerytalna a okres zatrudnienia
W przypadku ochrony przed zwolnieniem na 4 lata przed osiągnięciem wieku emerytalnego znaczenie ma również okres zatrudnienia. Jeśli pracownik zbliża się do osiągnięcia wieku emerytalnego, ale do tego czasu nie będzie miał przepracowanych 20 lat (w przypadku kobiet) lub 25 lat (w przypadku mężczyzn), mimo tego, że za 4 lata będzie w wieku emerytalnym, nie może skorzystać z ochrony przedemerytalnej. To regulacja skierowana do osób, które osiągnęły staż pracy uprawniający do uzyskania emerytury i za nie więcej niż 4 lata będą w wieku emerytalnym.
Jak obliczyć, kiedy zacznie obowiązywać ochrona przedemerytalna? — przykłady
Obliczanie wieku, w którym pracownika zatrudnionego na czas nieokreślony na podstawie umowy o pracę zaczyna obowiązywać okres ochronny przed emeryturą, jest bardzo proste. Poniżej znajdziesz przykłady obliczeń dla kobiety i mężczyzny.
Przykład 1. Kasia urodziła się 17 czerwca 1990 roku. Zgodnie z obowiązującym w Polsce prawem, wiek emerytalny osiągnie 17 czerwca 2050 roku. Zakładając, że w roku 2050 będzie miała przepracowane 20 lat, okres ochrony przedemerytalnej zacznie ją obowiązywać od 17 czerwca 2046 roku.
Przykład 2. Adam urodził się w 1965 roku. Ma 25-letni staż pracy. Za 7 lat osiągnie wiek emerytalny, a obecnie jest zatrudniony na czas nieokreślony na umowie o pracę. W związku z tym w roku 2026 zacznie go obowiązywać okres ochrony przedemerytalnej.
Czy pracodawca może zwolnić w trakcie trwania ochrony przedemerytalnej? — wyjątki
W przypadku ochrony przedemerytalnej istnieją pewne wyjątki. Ten okres ochronny nie obowiązuje osób, które:
- otrzymają zwolnienie dyscyplinarne (z wyraźnej, karygodnej winy pracownika, np. za działanie na szkodę firmy pracodawcy) lub zostaną zwolnione w trakcie zwolnień grupowych (z przyczyn leżących po stronie pracodawcy, np. niewypłacalności firmy; w trakcie których zwalniane jest przynajmniej 10 na 100 pracowników),
- mają prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy,
- pracują w zakładzie, względem którego ogłasza się upadłość lub likwidację,
- za mniej niż 4 lata osiągną wiek emerytalny, ale do tego czasu nie wypracują wymaganego stażu pracy, uprawniającego do otrzymania emerytury.
Okres ochronny przed zwolnieniem a zmniejszenie pensji — czy to legalne?
Chociaż ochrona przedemerytalna głównie zapewnia zabezpieczenie przed niespodziewanym zwolnieniem, obejmuje ona również w pewnym zakresie warunki pracy oraz wynagrodzenie pracownika. Niemniej jednak istnieją okoliczności, w których modyfikacja warunków pracy, w tym wynagrodzenia, jest dozwolona. Na przykład, gdy firma wprowadza zmiany w systemie wynagradzania, które mają zastosowanie do wszystkich pracowników lub określonej grupy, w tym pracowników w wieku przedemerytalnym. W takim kontekście możliwe jest dostosowanie stawek płacowych czy metod obliczania wynagrodzenia.
W kontekście kariery zawodowej końcowe lata przed emeryturą stanowią kluczowy moment. Ochrona przedemerytalna nie jest jedynie paragrafem w kodeksie pracy, ale realnym wsparciem dla tych, którzy zbliżają się do nowego rozdziału w życiu. Warto znać i rozumieć jej zasady, aby w pełni korzystać z przysługujących praw i zagwarantować sobie spokojne zakończenie zawodowej drogi.