Umowa o pracę a ciąża. Czy pracodawca może zwolnić kobietę w ciąży?

Wiele pracujących, przyszłych mam zadaje sobie pytanie: czy pracodawca może zwolnić kobietę w ciąży? Odpowiedź brzmi: nie, choć istnieją pewne wyjątki. Kodeks pracy zapewnia kobietom w ciąży i na urlopie macierzyńskim szczególną ochronę przed zwolnieniem. Ale jakie konkretnie prawa mają kobiety w ciąży zatrudnione na podstawie umowy o pracę? I czy różnią się one w zależności od rodzaju takiej umowy? Zobacz, o czym warto wiedzieć.

Czy kobieta w ciąży może być zwolniona?

Zgodnie z przepisami Kodeksu pracy, kobieta w ciąży jest objęta szczególną ochroną przed ustaniem stosunku pracy. Pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę z pracownicą będącą w ciąży, a także w okresie urlopu macierzyńskiego, rodzicielskiego czy wychowawczego. Ochrona ta obowiązuje od momentu, gdy pracownica poinformuje pracodawcę, co powinno być potwierdzone zaświadczeniem lekarskim. W przypadku urlopów związanych z rodzicielstwem – ochrona obejmuje od momentu złożenia wniosku urlopowego (o ile taki jest wymagany). 

Kiedy pracodawca może zwolnić kobietę w ciąży?

Istnieją pewne wyjątki od zasady ochrony pracownic w ciąży. Są to sytuacje, w których:

• Zakład pracy ulega likwidacji lub ogłoszona jest upadłość — wtedy pracodawca może rozwiązać umowę o pracę z pracownicą w ciąży. W takim przypadku jest zobowiązany uzgodnić termin rozwiązania umowy z zakładową organizacją związkową. W razie niemożności zapewnienia w tym okresie innego zatrudnienia, pracownicy lub pracownikowi przysługują świadczenia określone w odrębnych przepisach.
• Pracownica dopuściła się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych, np. kradzieży mienia pracodawcy, skopiowania poufnych danych czy innych poważnych naruszeń dyscypliny pracy. W tych przypadkach pracodawca musi uzyskać zgodę zakładowej organizacji związkowej na rozwiązanie umowy.

Prawa pracownicy w ciąży w przypadku zwolnienia

Jeśli pracodawca zdecyduje się na zwolnienie kobiety w ciąży, pracownica ma prawo do:

• Odprawy i innych świadczeń określonych w przepisach prawa pracy w przypadku zwolnienia z przyczyn niezależnych od pracownicy.
• Odwołania się od decyzji pracodawcy do sądu pracy w terminie 21 dni od otrzymania wypowiedzenia lub oświadczenia o rozwiązaniu stosunku pracy bez wypowiedzenia.

Co więcej, w przypadku problemów związanych ze zwolnieniem, pracownica może zwrócić się o pomoc do związków zawodowych, Państwowej Inspekcji Pracy oraz innych instytucji zajmujących się ochroną praw pracowniczych.

Umowa o pracę na czas nieokreślony a ciąża — Jakie prawa ma pracownica w ciąży?

Umowa na czas nieokreślony z definicji nie ma konkretnego terminu zakończenia, więc nie ma potrzeby jej przedłużania do dnia porodu. Trwa ona bezterminowo, dopóki nie zostanie rozwiązana przez jedną ze stron lub za porozumieniem stron. Pracownica zatrudniona na umowie na czas nieokreślony ma zapewnioną ciągłość zatrudnienia przez cały okres ciąży i po porodzie, o ile sama nie zdecyduje się na rozwiązanie umowy lub nie zaistnieją przesłanki do zwolnienia dyscyplinarnego.

Jakie są prawa kobiety w ciąży w przypadku umowy na czas określony?

Pracownica zatrudniona na podstawie umowy o pracę na czas określony, która jest w ciąży, ma prawo do szczególnej ochrony prawnej, jednak z pewnymi ograniczeniami.

Przedłużenie umowy do dnia porodu

Zgodnie z art. 177 § 3 Kodeksu pracy, jeśli umowa o pracę na czas określony miałaby ulec rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąży, zostaje automatycznie przedłużona do dnia porodu. Oznacza to, że pracodawca nie musi podejmować żadnych dodatkowych działań prawnych, aby przedłużyć umowę – wynika to bezpośrednio z przepisów prawa. Co istotne — pracownica zatrudniona na umowę na okres próbny nieprzekraczający jednego miesiąca oraz na podstawie umowy na zastępstwo jest objęta ochroną przed wypowiedzeniem umowy, ale taka umowa nie przedłuża się do dnia porodu z mocy prawa.

Ochrona przed zwolnieniem

Pracownica w ciąży zatrudniona na umowę o pracę na czas określony jest chroniona przed zwolnieniem na takich samych zasadach jak pracownica zatrudniona na czas nieokreślony. Pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę z pracownicą w ciąży, chyba że zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z winy pracownicy, tj. ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych. 

Prawo do zasiłku macierzyńskiego

Jeśli umowa o pracę na czas określony wygaśnie po porodzie, pracownica traci status pracownika, ale nadal ma prawo do zasiłku macierzyńskiego wypłacanego przez ZUS. Warunkiem uzyskania tego zasiłku jest podleganie ubezpieczeniu społecznemu w dniu porodu. Pracownica musi dostarczyć odpowiednią dokumentację do byłego pracodawcy, który przekazuje ją do ZUS.

Prawa pracownicze kobiet w ciąży zatrudnionych na podstawie umowy o pracę na czas określony i nieokreślony, które warto znać

• Pracownica w ciąży ma prawo do zwolnień od pracy na czas badań lekarskich związanych z ciążą.
• Pracodawca nie może zlecać kobietom w ciąży pracy w nadgodzinach ani w nocy.
• Nie może też wysyłać ciężarnej pracownicy w delegacje bez jej zgody.
• Kobiety w ciąży mogą pracować maksymalnie 8 godzin dziennie przy komputerze.
• W przypadku rozwiązania umowy po porodzie kobieta nadal ma prawo do zasiłku macierzyńskiego wypłacanego przez ZUS.

Ochrona prawna kobiet w ciąży w miejscu pracy jest jasno określona w Kodeksie pracy, który stoi na straży bezpieczeństwa zawodowego pracujących, przyszłych mam. Jeśli spodziewasz się dziecka i obawiasz się o swoje stanowisko, pamiętaj, że prawo stoi po Twojej stronie.