Pracownik młodociany — wiek, wynagrodzenie, urlop

Zatrudnienie pracowników młodocianych jest ważnym aspektem każdego rynku pracy. Dlaczego? Daje młodym ludziom możliwość zdobycia cennego doświadczenia, a pracodawcom – dostęp do entuzjastycznej i chętnej do nauki młodzieży. Warto jednak znać szczegółowe przepisy dotyczące takiego zatrudnienia. Sprawdźmy, co warto wiedzieć o zatrudnianiu pracowników młodocianych!

Kto jest nazywany pracownikiem młodocianym?

Pracownikiem młodocianym jest zatrudniona osoba w wieku od 15 do 18 lat, która ukończyła obowiązkową edukację (szkołę podstawową) i posiada orzeczenie lekarskie o braku przeciwwskazań do pracy. Możliwe formy zatrudnienia pracownika młodocianego to przygotowanie zawodowe (nauka zawodu lub przyuczenie do pracy) lub wykonywanie lekkich prac — takich, które nie powodują zagrożenia dla zdrowia, życia i rozwoju psychofizycznego młodocianego oraz nie utrudniają mu wypełniania obowiązku szkolnego. Listę prac lekkich sporządza pracodawca i umieszcza w regulaminie pracy. Pracodawca ma dodatkowo obowiązek zawarcia z młodocianym umowę o pracę w celu przygotowania zawodowego.

Przygotowanie zawodowe młodocianych

Pracodawcy mogą zatrudniać młodocianych w celu przygotowania zawodowego, które może odbywać się przez:

• naukę zawodu w celu przygotowania młodocianego do pracy w charakterze wykwalifikowanego pracownika lub czeladnika, obejmującą praktyczną naukę zawodu, organizowaną u pracodawcy, oraz dokształcanie teoretyczne,
• przyuczenie do wykonywania określonej pracy w celu przygotowania młodocianego do pracy w charakterze przyuczonego pracownika i które może dotyczyć wybranych prac związanych z nauką zawodu.

Pracownik młodociany — od jakiego wieku można zatrudnić i czy przysługuje mu urlop?

Młodocianego można zatrudnić od 15 roku życia, pod warunkiem ukończenia przez niego obowiązkowej edukacji. Młodociani pracownicy nabywają prawo do urlopu wypoczynkowego po upływie 6 miesięcy od rozpoczęcia pracy. Liczba dni urlopowych zależy od liczby przepracowanych miesięcy i wynosi:

• 12 dni urlopu rocznie po 6 miesiącach pracy,
• 26 dni urlopu rocznie po roku pracy.

W roku ukończenia 18 lat przysługuje im 20 dni urlopu.

Wynagrodzenie młodocianych

Wynagrodzenie młodocianych jest ustalane na podstawie przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale, podawanego przez GUS. Stawki wynoszą odpowiednio 8%, 9% i 10%. Kwota wynagrodzenia pracownika młodocianego odbywającego przyuczenie do wykonywania określonej pracy nie może być niższa niż 7% przeciętnego wynagrodzenia.

Aktualne wynagrodzenie młodocianych, odbywających naukę zawodu

W okresie od 1 grudnia 2023 r. do 29 lutego 2024 r. wynagrodzenie młodocianych odbywających naukę zawodu w przypadku młodocianego realizującego dokształcanie teoretyczne w szkole branżowej wynosi:

• 575,60 zł w pierwszym roku nauki lub klasie I branżowej szkoły I stopnia,
• 647,55 zł w drugim roku nauki lub klasie II branżowej szkoły I stopnia,
• 719,50 zł w trzecim roku nauki lub klasie III branżowej szkoły I stopnia.

Czy młodociany pracownik musi się rozliczać?

Młodociani pracownicy, którzy zarabiają najniższe stawki wynagrodzenia, nie muszą indywidualnie składać zeznania podatkowego PIT, jeżeli ich pracodawca dokonał za nich rocznego obliczenia podatku i wystawił formularz PIT-40. W przypadku, gdy pracodawca nie sporządzi PIT-40, konieczne jest złożenie zeznania podatkowego przez rodziców (opiekunów prawnych) małoletniego pracownika. Istotne jest, że pracodawca ma obowiązek wystawienia PIT-11 lub PIT-40, nawet jeśli zaliczka na podatek od wynagrodzenia młodocianego wynosi 0 zł.

Prawa pracowników młodocianych

Pracownicy młodociani korzystają z dodatkowych praw, takich jak zakaz pracy w godzinach nadliczbowych i nocnych (od 22:00 do 6:00). Mają również prawo do dłuższego odpoczynku dobowego (minimum 14 godzin) oraz tygodniowego (minimum 48 godzin z niedzielą włącznie).

Rozkład czasu pracy młodocianego

Pracodawca ustala wymiar i rozkład czasu pracy młodocianego, z uwzględnieniem jego wieku. Pracownik młodociany w wieku do 16 lat nie może pracować więcej niż 6 godzin na dobę. Z kolei starsi młodociani pracownicy mogą pracować maksymalnie 8 godzin na dobę. Jeśli dobowy wymiar czasy pracy młodocianego przekracza 4,5 godziny, przysługuje mu przerwa w pracy, wliczana do czasu pracy, która powinna wynosić nieprzerwanie 30 minut.

Obowiązki pracodawcy

Pracodawca zatrudniający młodocianego musi zorganizować odpowiednie szkolenie, zapewnić środki ochrony osobistej oraz narzędzia pracy. Dodatkowo obowiązuje go kierowanie na badania lekarskie, kontrolowanie wyników nauki oraz informowanie o ryzyku zawodowym. W razie stwierdzenia przeciwwskazań medycznych pracodawca powinien zmienić rodzaj pracy lub rozwiązać umowę z wypłatą odszkodowania.

Zatrudnianie pracowników młodocianych to nie tylko odpowiedzialność, ale i szansa na wspieranie młodych talentów w ich pierwszych krokach zawodowych. Zapewniając im odpowiednie warunki, szkolenia i wynagrodzenie, pracodawcy przyczyniają się do ich rozwoju, jednocześnie budując solidne podstawy przyszłego rynku pracy. Pamiętajmy, że w każdym młodocianym pracowniku tkwi potencjał, który odpowiednio pielęgnowany, może przynieść wiele korzyści. A wspólna odpowiedzialność pracodawców za młodzież może być fundamentem lepszej przyszłości.